ԻՐԱՎԱԿԱՆ ԲԼՈԳ

Ներկայումս բանկերն ու վարկային կազմակերպությունները քաղաքացիներին և իրավաբանական անձանց հաճախ տրամադրում են վարկեր, որոնց վերադարձը ապահովված է երրորդ անձանց երաշխավորությամբ: Երաշխավորների հետ հարաբերությունները կարգավորվում են պայմանագրային հիմքունքներով:  Նշված հարաբերությունները ստացել են նաև մանրամասն օրենսդրական կարգավորում:

Մասնավորապես, երաշխավորության, որպես պարտավորությունների կատարման ապահովման միջոցի հետ կապված իրավահարաբերությունները իրենց կարգավորումն են ստացել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 375-382-րդ հոդվածներում: Բացի այդ  ՀՀ Կենտրոնական բանկի խորհուրդը 04.08.2017թ. ընդունել է  «Բանկերի ու վարկային կազմակերպությունների կողմից երաշխավորների հետ գործարար վարվելակերպի կանոնների կիրարկման եղանակների եվ ընթացակարգերի պահանջները» կանոնակարգ 8/06-ը, որով մանրամասն սահմանվում են երաշխավորների հետ գործարար վարվելակերպի կանոնները:

Մինչև երաշխավորության պայմանագիր կնքելը, յուրաքանչյուր անձ պետք է իմանա այն իրավունքները, որոնցով վերջինս օժտված է ՀՀ գործող օրենսդրությամբ: Մասնավորապես, երաշխավորների համար գործում են հետևյալ կանոնները.

Հաճախ են պատահում դեպքեր, երբ ինչ-ինչ պատճառներով անձը չի կարողանում անձամբ կատարել որոշակի գործողություններ կամ կնքել որոշակի գործարքներ (օրինակ, զբաղվածության, երկրից բացակայելու պատճառով և այլն): Նման դեպքերում անձը կարող է լիազորել մեկ այլ անձի` հանդե գալու իր անունից: Այս պարագայում կազմվում է լիազորագիր:

Լիազորագրի տրամադրման հետ կապված հարաբերությունները կարգավորվում են ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքով: Մասնավորապես, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 321-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` լիազորագիր է համարվում գրավոր լիազորությունը, որն անձը տալիս է այլ անձի` երրորդ անձանց առջև ներկայացվելու համար:

Հաճախ են պատահում դեպքեր, երբ աշխատողը ստանում է  աշխատանքի ավելի լավ ու շահավետ առաջարկ և որոշում է փոխել իր աշխատանքի վայրը: Նման որոշման հետ մեկտեղ առաջ են գալիս մի շարք հարցեր, այդ թվում՝ գործատուին ծանուցելու հետ կապված: Իսկ ինչ կարգավորում է նախատեսում աշխատանքային օրենսգիրքը այն դեպքերի համար, երբ աշխատանքային պայմանագիրը լուծվում է աշխատողի նախաձեռնությամբ:

Մասնավորապես, աշխատանքային օրենսդրության համաձայն՝ աշխատողն իրավունք ունի լուծելու աշխատանքային պայմանագիրը՝ այդ մասին առնվազն երեսուն օր առաջ գրավոր ձևով ծանուցելով գործատուին: Ծանուցման ժամկետը լրանալուց հետո աշխատողն իրավունք ունի դադարեցնելու աշխատանքը, իսկ գործատուն պարտավոր է ձևակերպել աշխատանքային պայմանագրի լուծումը և աշխատողի հետ կատարել վերջնահաշվարկ:

:

ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի համաձայն՝ ամուսնալուծությունը հանդիսանում է ամուսնության դադարման հիմքերից մեկը: Այն կատարվում է ՔԿԱԳ մարմիններում /ՀՀ ընտանեկան օրենսդրությամբ սահմանված դեպքերում և կարգով/ կամ դատական եղանակով:

Ամուսնալուծությունը կատարվում է ՔԿԱԳ մարմիններում ամուսինների միջև  միայն ամուսնալուծության վերաբերյալ փոխադարձ համաձայնության առկայության դեպքում:

Սակայն ՔԿԱԳ մարմնում ամուսնալուծությունը կարող է կատարվել նաև ամուսիններից մեկի դիմումի հիման վրա, եթե մյուս ամուսինը՝

ա) դատարանի կողմից ճանաչվել է անհայտ բացակայող.

բ) դատարանի կողմից ճանաչվել է անգործունակ.

գ) դատապարտվել է ազատազրկման` երեք տարուց ոչ պակաս ժամկետով:

Յուրաքանչյուր երեխա ունի ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված որոշակի իրավունքներ, այդ թվում` գույքային: ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի 47-րդ հոդվածը նվիրաված է երեխայի գույքային իրավունքներին: Մասնավորապես, նշված հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` երեխան իր ծնողներից և ընտանիքի այլ անդամներից ապրուստի միջոց պահանջելու իրավունք ունի:

Ծնողների` երեխայի ապրուստը հոգալու պարտականությունը սահմանված է ՀՀ ընտանեկան օրենսգրքի 68-րդ հոդվածով, որի 1-ին մասի համաձայն` ծնողները պարտավոր են պահել իրենց երեխաներին։ Երեխաներին ապրուստի միջոց տրամադրելու կարգն ու պայմանները ծնողները որոշում են ինքնուրույն։Այսինքն, ցանկացած պարագայում, երեխայի ապրուստը հոգալը համարվում է ծնողի պարտականությունը, և ծնողի կողմից երեխային ապրուստի միջոց չտրամադրելու պարագայում, երեխային պահելու համար միջոցները /ալիմենտը/ ծնողից բռնագանձվում են դատական կարգով:

«Սնանկության մասին» ՀՀ օրենքը սահմանում է այն դեպքերը, երբ պարտապանը՝ ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձը, կարող է սնանկ ճանաչվել դատարանի վճռով, երբ վերջինս անվճարունակ է: Ընդ որում՝ օրենքը տարանջատում է սնանկության դիմում ներկայացնելու երկու ձև՝ կամավոր, երբ անձը սնանկության է գնում սեփական նախաձեռնությամբ և հարկադրված, երբ անձին սնանկ ճանաչելու դիմումը  ներկայացնում է պարտատերը:

«Սնանկության մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածով սահմանվում է պարտատիրոջ նախաձեռնությամբ  անձին սնանկ ճանաչելու հնարավորությունը, մասնավորապես.

• եթե ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձը թույլ է տվել օրենքով սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հազարապատիկը գերազանցող անվիճելի վճարային պարտավորությունների 60-օրյա կամ ավելի ժամկետով կետանց, և վճռի կայացման պահին նշված կետանցը շարունակվում է (փաստացի անվճարունակություն):

Աշխատանքային հարաբերությունների հաստատման  ընթացքում աշխատանքային պայմանագրում հաճախ սահմանվում է փորձաշրջան, որի հետ կապված հարաբերությունները կարգավորվում են ՀՀ աշխատանքային օրեսգրքի 91-93-րդ հոդվածներով։

Մասնավորապես, ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 91-րդ հոդվածի համաձայն՝ աշխատանքային պայմանագրի կնքման ժամանակ կողմերի համաձայնությամբ կարող է սահմանվել փորձաշրջան: Այն կարող է սահմանվել գործատուի ցանկությամբ` նախատեսված աշխատանքին (պաշտոնին) աշխատողի համապատասխանությունը ստուգելու նպատակով, կամ աշխատանքի ընդունվողի ցանկությամբ` առաջարկվող աշխատանքին (պաշտոնին) իր համապատասխանությունը որոշելու համար: Փորձաշրջանի մասին պայմանները պետք է սահմանվեն աշխատանքային պայմանագրով:

Ամենատարածված խնդիրներից մեկը, որին քաղաքացիները առօրյա կյանքում բախվում են, անշարժ գույքի առուվաճառքի գործարքի վիճարկումն է դատական կարգով: Ինչպես կարելի է խուսափել նման իրավիճակներից, եթե դուք ցանկանում եք գնել կամ վաճառել բնակարան կամ այլ անշարժ գույք:

Անշարժ գույքի առուվաճառքի պայմանագիրը ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 562-րդ հոդվածի ուժով ենթակա է նոտարական վավերացման, իսկ 563-րդ հոդվածի ուժով` դրանից բխող գնորդի իրավունքները ենթակա են պետական գրանցման, որը կատարվում է ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեում «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված կարգով:

ՀՀ սահմանադրության 40-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք ունի գրական, գեղարվեստական, գիտական և տեխնիկական ստեղծագործության ազատության, գիտության նվաճումներից օգտվելու և հասարակության մշակութային կյանքին մասնակցելու իրավունք: Սահմանդրությամբ ճանաչված ստեղծագործելու իրավունքի պաշտպանությանն են ուղղված ՀՀ օրենսդրական մի շարք նորմեր։ Այդպիսի նորմեր են նաև հեղինակային իրավունքի վերաբերյալ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի դրույթները։

Իրավունքը դինամիկ երևույթ է․ հասարակական հարաբերությունների զարգացմանը զուգահեռ  օրենսդիրն ընդունում է նոր իրավական ակտեր, որոնք ուղղված են փոփոխված հասարակական հարաբերությունների կարգավորմանը։

Սակայն հանդիպում են իրավիճակներ, երբ արդեն իսկ ձևավորված և առկա հասարակական հարաբերությունների պայմաններում բացակայում են այդ հարաբերությունները կարգավորող իրավական նորմերը։ Այս պարագայում «օգնության» է հասնում անալոգիան։

«Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 88-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ եթե ծագած հարաբերություններն ուղղակիորեն կարգավորված չեն օրենքով կամ իրավական այլ ակտերով, ապա այդպիսի հարաբերությունների նկատմամբ կարող են միայն օրենքով նախատեսված դեպքերում կիրառվել համանման հարաբերություններ կարգավորող իրավական ակտերը (անալոգիա):